Ngũ vị tử là một loại quả chín được sấy khô từ cây ngũ vị. Dược liệu này không chỉ có tác dụng an thần, thu liễm phế khí, sáp trường, bổ thận, sinh tân chỉ khát mà còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc truyền thống.
Đặc điểm thực vật
Ngũ vị tử là một loại cây thuốc quý, có thân leo và chiều dài khoảng 3m. Lá của cây có hình tròn dài và màu vàng. Quả của ngũ vị có hình tròn và đường kính 3cm, màu đỏ rực.
Phân nhóm và phân bố
Ngũ vị tử thuộc ba loại chính: Bắc ngũ vị (Schizandra chinensis Baill), Nam ngũ vị (Kadsura japonica), và Mộc lan (Magnoliaceae). Chúng chủ yếu sinh sống tại Trung Quốc và hiện chưa được trồng ở Việt Nam.
Tác dụng và chủ trị
Ngũ vị tử có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý trong cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Theo y học hiện đại, ngũ vị tử có thể giúp điều trị nhiễm trùng gan, tăng nhãn trường và nhãn lực, đồng thời tăng cường hoạt động của phosphate và hấp thu P32 ở vết vị trường. Ngoài ra, nó còn có tác dụng kích thích các phần của hệ thần kinh trung ương và hoạt động hô hấp.
Theo Đông y, ngũ vị tử cũng được sử dụng để chữa di tinh, ra mồ hôi trộm, khát nước thường xuyên, miệng khô, suy nhược, hen suyễn và mất nước.
Bài thuốc từ ngũ vị tử
Ngũ vị tử được sử dụng để chữa suy nhược thần kinh, di mộng tinh ở nam giới, vã mồ hôi, kích ứng, khát nước, nhịp tim loạn, hồi hộp, thở gấp và nhiều bệnh lý khác. Dưới đây là một số bài thuốc từ ngũ vị tử chia sử từ tam thất lào cai:
Bài thuốc trị suy nhược thần kinh, đánh trống ngực, mệt mỏi, tim đập mạnh và thường xuyên mất ngủ
- Chuẩn bị: Câu kỷ tử 30g, rượu 500ml, nhân sâm 10g với ngũ vị tử 30g.
- Thực hiện: Đem các vị ngâm với rượu trong khoảng 7 ngày. Mỗi ngày uống 1 ly nhỏ (khoảng 20ml) trước khi đi ngủ.
Bài thuốc trị di mộng tinh ở nam giới
- Chuẩn bị: Hồ đào nhân 250g và ngũ vị tử 100g.
- Thực hiện: Đem ngũ vị tử ngâm trong nửa ngày cho mềm. Sau đó tách bỏ hạt, đem thịt sao với hồ đào nhân. Để nguội rồi tán thành bột. Mỗi lần dùng 9g thuốc bột uống với nước cơm hoặc nước sôi để nguội.
Bài thuốc chữa vã mồ hôi, kích ứng, khát nước, nhịp tim loạn, hồi hộp, thở gấp
- Chuẩn bị: Ngũ vị tử 10g với 1 quả tim lợn.
- Thực hiện: Đem tim lợn rửa sạch, sau đó cho ngũ vị tử vào bên trong tim, buột chặt lại và hầm cho nhừ.
Với những bệnh lý khác, cũng có thể sử dụng các loại bài thuốc khác từ ngũ vị tử. Tuy nhiên, lưu ý rằng việc sử dụng bài thuốc này cần được tham khảo ý kiến của bác sĩ trước.
Lưu ý khi sử dụng ngũ vị tử
Khi sử dụng ngũ vị tử, cần lưu ý những điều sau:
- Không nên sử dụng khi có biểu tà, thực nhiệt hoặc sốt ban đầu.
- Tránh sử dụng khi bên ngoài có biểu tà và bên trong có thực nhiệt.
- Không nên sử dụng khi mới phát hoặc sốt trong trường hợp viêm khí phế quản.
- Phụ nữ mang thai không nên sử dụng ngũ vị tử vì nó có khả năng co bóp tử cung.
- Có thể tương tác với một số loại thuốc, vì vậy cần thận trọng khi sử dụng cùng với warfarin, Tacrolimus và thuốc chuyển hóa qua gan.
- Có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau dạ dày, thiếu ăn, phát ban da, và ợ nóng.
Ngũ vị tử là một loại dược liệu quý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, để tránh tác dụng phụ và tối ưu hóa tác dụng của nó, hãy liên hệ với bác sĩ trước khi sử dụng các bài thuốc từ ngũ vị tử.
