Cây sa nhân có 16 loại khác nhau,có công dụng chung là kích thích tiêu hóa, đặc biệt trong trường hợp đau bụng, đầy bụng và khó tiêu, chữa nhiều bệnh dạ dày, xương khớp. Quả sa nhân được sử dụng rộng rãi trong đông y.
1 Giới thiệu về cây Sa nhân
Sa nhân, hay còn được gọi là Mè tré, là cây thuộc họ Gừng (Zingiberaceae). Cây cao tới 2-3 mét, có hình dáng giống như cây gừng nhưng không phát triển thân rễ thành "củ". Lá dài khoảng 15-35cm, rộng khoảng 4-7cm, mặt lá nhẵn bóng và màu xanh thẫm. Hoa mọc thành chùm ở gốc, có màu trắng đốm tía. Quả nang chứa 3 ngăn, có vỏ quả có gai rất đều. Hạt của cây Sa nhân có mùi thơm và vị hơi cay.
2 Thành phần hóa học của Sa nhân
Sa nhân chứa nhiều thành phần hoạt chất, trong đó có các monoterpenoid như borneol, bornyl axetat, camphene, Long Não, caryophyllene, Limonene, linalool, myrcene, nerolidol, pinene, terpinene. Borneol và bornyl axetat là những hoạt chất quan trọng nhất trong Sa nhân. Ngoài ra, cây còn chứa daucosterol và emodin monoglycoside. Sa nhân cũng là nguồn cung cấp khoáng chất như Kẽm, Magiê, Kali, Canxi, Sắt và natri.
3 Tác dụng của quả Sa nhân
3.1 Tác dụng dược lý
Sa nhân có khả năng kháng viêm, chống oxy hóa, giảm đau và ngăn ngừa loét. Trong tinh dầu Sa nhân, thành phần bornyl acetate có tác dụng giảm đau và kháng viêm. Polysaccharides có trong Sa nhân cũng có tác dụng bảo vệ tế bào gan và chống oxy hóa.
3.2 Vị thuốc quả Sa nhân - Công dụng theo y học cổ truyền
Trong y học cổ truyền, Sa nhân có vị cay, mùi thơm, tính ấm và có nhiều tác dụng chữa bệnh như kiện tỳ, kích thích tiêu hóa, hóa thấp, hành khí và kháng khuẩn. Ngoài ra, Sa nhân còn được dùng như một gia vị trong nấu ăn và cả để chế tạo rượu mùi.
Hippocrates đã sử dụng Sa nhân để điều trị nhiều chứng bệnh, bao gồm ho, đau bụng, rối loạn thần kinh, đau thần kinh tọa, bí tiểu và nọc độc. Nó cũng được sử dụng để hỗ trợ đường tiêu hóa và kích thích sự thèm ăn, đặc biệt là trong điều trị viêm ruột, kiết lỵ, buồn nôn và nôn.
4 Cách sử dụng quả Sa nhân
4.1 Ngâm rượu Sa nhân
Nguyên liệu: 10g thân rễ Sa nhân. Cách làm: Rửa sạch thân rễ Sa nhân và cắt thành những khúc nhỏ, sau đó đặt vào 100ml rượu và để ngâm trong vòng 15 ngày. Khi sử dụng, lấy một lượng rượu Sa nhân đã ngâm và thoa lên vùng da đau nhức để xoa bóp và giảm đau.
4.2 Bài thuốc từ quả Sa nhân
- Chữa đầy bụng, khó tiêu, khó đại tiện: Đun sôi 300g gạo tẻ và 150g cơm cháy cùng với 6g Sa nhân, 12g thần khúc, 12g Sơn Tra, 12g hạt Sen và 3g kê nội kim. Thêm các loại gia vị thơm ngon và 12g đường cho vào để uống 2-3 lần/ngày.
- Giảm triệu chứng buồn nôn trong thai kỳ: Nấu cháo với 30g gạo tẻ và 3g Sa nhân nghiền mịn. Khi cháo chín, trộn đều với bột Sa nhân và đun thêm một lúc. Ăn nóng vào buổi sáng sớm và trước khi đi ngủ vào buổi tối.
- Điều trị đau răng do sâu răng: Ngậm hoặc chấm bột Sa nhân vào răng đau.
- Hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày mạn tính: Sử dụng 6g Sa nhân và 1 cái dạ dày lợn được rửa sạch, thái chỉ. Nấu cùng với Sa nhân để tạo ra một món canh. Ăn kèm với dạ dày và uống nước canh. Liệu trình là 10 ngày.
5 Tài liệu tham khảo
- "Nhận thức cây thuốc và dược liệu" (Xuất bản năm 2021). Sa nhân trang 74 - 75, Nhận thức cây thuốc và dược liệu.
- Chuyên gia Drugs.com (Đăng ngày 1 tháng 11 năm 2022). Sha Ren, Drugs.com.
- 11+ Bài thuốc nam chữa viêm loét dạ dày
- Hiểu đúng về viêm dạ dày và cách phòng ngừa
- 10 Bài thuốc hay trị đau dạ dày
- Phương Pháp Đông Y An Toàn Hỗ Trợ Điều Trị Bệnh Dạ Dày
- chữa đau dạ dày bằng tam thất
- Thuốc dạ dày chữ Y (Yumangel)
- 5 đơn thuốc điều trị dạ dày HP mới nhất của Bộ Y tế
- chế độ sinh hoạt tốt cho người đau dạ dày
- món ăn hỗ trợ điều trị đau dạ dày hiệu quả
- Dùng Cây Dòi Trị Bệnh Dạ Dày
- Củ tam thất chữa trào ngược dạ dày
- Tam thất mật ong