Nấm lim xanh: Công dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng

Nấm lim xanh, một thảo dược quý hiếm từ hàng ngàn năm nay, đã được biết đến như một loại nấm đại bổ chỉ dành cho những bậc vương giả quyền quý. Đây là tên gọi chung của rất nhiều loại nấm mọc ra từ các cây thân gỗ khác nhau. Trong số đó, nấm lim xanh là một loại đặc hữu, chỉ mọc từ thân những cây Lim xanh đã chết. Vậy nấm lim xanh có tác dụng gì? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu với Bác sĩ Y học cổ truyền Bùi Khánh Hà.

Nấm lim xanh là gì?

Nấm lim xanh, có tên khoa học là Ganoderma lucidum (Leyss. Ex Fr.) Karst., thuộc họ nấm linh chi (Ganodermataceae). Đặc điểm của nấm lim xanh là nó chỉ mọc ra từ thân cây Lim xanh đã chết trong rừng nguyên sinh. Loại cây Lim xanh này có kích thước lớn, cao tới vài chục mét và đường kính 2 vòng tay người lớn ôm không trọn. Tuy nhiên, do nạn chặt phá rừng, loại cây này ngày càng trở nên khan hiếm.

Nấm lim xanh có kích thước nhỏ hơn so với các loại nấm linh chi khác. Mũ tán của nấm chỉ rộng tối đa khoảng 20 cm và dày khoảng 2-5 cm. Phần chân của nấm khá ngắn và không đồng đều. Nấm lim xanh có hình dáng khá xù xì và không đồng đều. Mặt trong của nấm thì mịn và một số loại có viền trắng ở mặt trên mũ nấm.

Phân bố

Nấm lim xanh mọc từ cây Lim xanh, cho nên nơi nào có rừng Lim thì nơi đó có nấm. Tuy nhiên, hiện nay, rừng Lim xanh tự nhiên ngày càng khan hiếm. Những gốc Lim xanh hàng chục hàng trăm năm tuổi chỉ còn ở những nơi hiểm trở giáp biên giới Việt - Lào và các tỉnh miền núi phía Nam như Salavan, Attapu, Xekong. Ngoài ra, còn có một số nấm lim xanh ở các rừng rậm khu vực Quảng Nam Trường Sơn, Tây Nguyên.

Tuy nhiên, hiện nay cũng có người trồng nấm lim xanh, nhưng loại nấm này có dược tính thấp hơn so với nấm tự nhiên. Cũng có loại nấm được trồng trong rừng hoặc bìa rừng, có công dụng tốt hơn loại trồng tại nhà, nhưng không thể sánh bằng loại tự nhiên.

Thành phần hóa học trong nấm lim xanh

Nấm lim xanh có nhiều công dụng đối với sức khỏe nhờ vào thành phần hóa học đặc biệt của nó. Các thành phần này bao gồm:

1. Triterpenes: Chất này giúp tăng cường hoạt động các nội tiết tố trong cơ thể, duy trì sự ổn định của hệ thống tiêu hóa, và kìm hãm sự phát triển của các tế bào ung thư.
2. Germanium: Tăng cường hệ thống miễn dịch, cung cấp oxy cho cơ thể và loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể.
3. Ling Zhi-8 protein: Điều hoà hệ thống miễn dịch cho cơ thể con người.
4. Adenosine: Có vai trò điều tiết các quá trình sinh lí trong cơ thể, cải thiện khả năng sinh lí, ổn định thần kinh.
5. Các vitamin nhóm B: Đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể.
6. Các vitamin nhóm C: Giữ vai trò như một đồng tố tham gia vào các phản ứng hoá sinh và cải thiện khả năng xúc tác oxy hoá.

Tác dụng của nấm lim xanh

Nấm lim xanh có nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng đáng chú ý:

• Đối với hệ miễn dịch: Nấm lim xanh có khả năng kích hoạt tác dụng điều hòa miễn dịch trong cơ thể và hỗ trợ ngăn ngừa thoái hóa thần kinh và bệnh đái tháo đường.
• Hệ thần kinh: Nấm lim xanh tăng cường chức năng của hệ thần kinh trung ương, giảm suy nhược thần kinh, giảm stress, và giúp ngủ tốt hơn.
• Tác dụng đối với bệnh ung thư: Các thành phần trong nấm lim xanh có thành phần Triterpenes có khả năng chống ung thư và ức chế sự phát triển và di căng của khối u.
• Hệ tiêu hóa, gan mật: Nấm lim xanh hỗ trợ điều trị, ngăn ngừa viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ và giúp ổn định đường huyết.
• Hệ tuần hoàn: Nấm lim xanh điều hòa, ngăn ngừa tình trạng tăng huyết áp, giảm cholesterol trong máu, và hỗ trợ khắc phục di chứng sau tai biến mạch máu não.

Cách sử dụng nấm lim xanh

Khi sử dụng nấm lim xanh, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và sử dụng với liều lượng nhất định để tránh ngộ độc. Dưới đây là một số cách sử dụng nấm lim xanh:

• Sắc nước uống: Đun khoảng 20g nấm lim xanh khô cùng 2 lít nước. Khi nước sôi thì hạ nhỏ lửa và đun thêm 30 phút cho đến khi sắc còn khoảng 1.5 lít nước. Để nguội và bảo quản trong tủ lạnh. Dùng dần trong vòng 24 tiếng.
• Pha trà: Thái nấm khô thành từng lát mỏng, sau đó tán nhuyễn thành bột. Khi dùng, pha bột nấm với nước nóng. Sau khoảng 5 phút, chắt lọc lấy phần nước trà để uống.
• Mặt nạ dưỡng da: Sử dụng bột nấm hoặc bã trà từ nấm lim xanh kết hợp với mật ong, sữa chua hoặc sữa tươi nguyên chất để làm mặt nạ dưỡng da. Lưu ý rửa sạch lại với nước sau 10 phút.
• Ngâm rượu: Làm sạch nấm tươi và ngâm nấm trong nước muối pha loãng để loại bỏ chân nấm. Xếp nấm vào bình và đổ ngập rượu trắng theo tỷ lệ 100 gram nấm dùng 1 lít rượu. Liều lượng này có hạn dùng trong vòng 3 tháng.

Xem thêm cách dùng bột tam thất và dùng tam thất trị mỡ máu cao

Tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng

Nấm lim xanh thường không gây ra tác dụng phụ hoặc chỉ gây ra ít tác dụng. Tuy nhiên, một số người có thể phản ứng như đau bụng, phát ban, ngứa, hoặc khô cổ họng khi sử dụng nấm này. Khi gặp những triệu chứng này, cần ngừng hoặc giảm liều sử dụng.

Cần kiêng kỵ những điều sau khi sử dụng nấm lim xanh:

• Không sắc chung nấm với các dược liệu tự nhiên khác, không sử dụng nồi nhôm để sắc thuốc, và không uống rượu, bia hoặc đồ ăn chứa chất kích thích trong quá trình sử dụng nấm.
• Nấm lim xanh có thể tương tác với một số loại thuốc, vì vậy cần cẩn trọng khi sử dụng nấm lim xanh nếu đang sử dụng thuốc điều trị cao huyết áp, chống đông máu hoặc tiểu đường.

Xem thêm: ai không nên uống tam thất

Phân biệt nấm lim xanh thật và giả

Nấm lim xanh rừng, hay còn gọi là nấm lim xanh mọc tự nhiên, có hình thù xù xì, không bắt mắt. Trong khi đó, nấm lim xanh được trồng nhân tạo có bề ngoài bắt mắt, màu sắc đẹp và bề mặt nhẵn mịn. Nấm lim xanh rừng thật có mũ nấm và chân nấm thẳng hàng với nhau, còn nấm giả thì mũ nấm và chân nấm sẽ vuông góc. Về mùi vị, nấm lim xanh tự nhiên có vị rất đắng và vị này sẽ đọng lại lâu sau khi sử dụng.

Nấm lim xanh và tam thất bắc

Tam thất bắc cũng như nấm lim xanh, chứa tỷ lệ flavonoids cao, là hợp chất giúp chống lại quá trình oxy hóa, tham gia trực tiếp vào việc chống các bệnh ung thư, u bướu, bầm dập, viêm loét hoặc tổn thương nội tạng.

Tam thất và nấm lim xanh được kết hợp với nhau khá nhiều trong các bài thuốc đông y nhằm phục hồi sức khỏe, đặc biệt tốt với người mới mổ, xạ trị, đang điều trị ung thư.

Ngoài ra các bộ phận khác của tam thất như hoa tam thất, nụ tam thất cũng chứa một lượng saponin nhân sâm cực lớn, giúp điều tiết hệ tuần hoàn, bổ máu, an tĩnh, ngủ ngon, điều trị huyết áp cao.

Những lưu ý khi sử dụng nấm lim xanh

Cần lưu ý những điều sau khi sử dụng nấm lim xanh:

1. Phụ nữ mang thai và đang cho con bú không nên sử dụng nấm lim xanh do chưa có nghiên cứu đủ về an toàn của nấm này cho giai đoạn này.
2. Trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, không nên sử dụng nấm lim xanh mà cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi cho trẻ dùng.
3. Người mắc bệnh huyết áp thấp không nên sử dụng nấm lim xanh vì nấm có khả năng làm hạ huyết áp.

Khi sử dụng nấm lim xanh, cần tránh sắc chung nấm với các dược liệu tự nhiên khác, không uống rượu, bia hoặc đồ ăn chứa chất kích thích, và không sử dụng nồi nhôm để sắc thuốc.

Việc sử dụng nấm lim xanh được khuyến khích vào buổi sáng trước khi ăn để dược chất phát huy tối đa tác dụng.

Nếu đang sử dụng các loại thuốc điều trị cao huyết áp, chống đông máu hoặc tiểu đường, cần cẩn trọng khi kết hợp sử dụng nấm lim xanh vì thành phần trong nấm có thể tương tác với thuốc.

Nấm lim xanh có thể cất giữ trong nhiều năm nếu được bảo quản ở nơi khô ráo và sạch sẽ. Cần kiểm tra định kỳ tình trạng mối mọt của nấm.

Dưới đây là một số giá cả tham khảo của nấm lim xanh trên thị trường:

• Nấm lim xanh rừng: 3.000.000 - 4.000.000 VND/kg.
• Nấm lim xanh trồng: 300.000 - 500.000 VND/kg.

Tuy nhiên, mức giá này chỉ mang tính chất tham khảo và giá thực tế có thể thay đổi tùy vào nơi sản xuất và cung cấp. Việc lựa chọn một địa điểm bán uy tín là điều cần thiết để tránh mua phải hàng giả hoặc hàng kém chất lượng.

Hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quan về nấm lim xanh. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy luôn tham khảo ý kiến của các chuyên gia để tránh những hậu quả không mong muốn.