Nước la hán quả với hương vị ngọt thanh và mát lạnh thường được ưa chuộng trong mùa hè để giải khát và làm mát cơ thể. Tuy nhiên, ngoài những công dụng này, quả la hán còn mang đến rất nhiều lợi ích khác mà bạn có thể chưa biết.
1. La hán quả là gì?
La hán quả có tên khoa học là Siraitia grosvenori, thuộc họ bầu bí. Quả này còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như giả khổ qua, quang quả mộc miết... La hán quả là loại cây thảo mộc dây leo, có nguồn gốc từ miền nam Trung Quốc và Thái Lan.
Quả la hán được trồng và thu hoạch để chế biến thành các loại nước giải khát. Vỏ của quả la hán khá cứng và nhỏ, có hình cầu hoặc hơi xoan. Hiện nay, thường dùng quả la hán khô để pha nước uống hoặc chế biến thành các sản phẩm chăm sóc sức khỏe.
2. Những tác dụng của la hán quả đối với sức khỏe
Những tác dụng của la hán quả đã được ghi chép trong y học cổ truyền Trung Quốc suốt nhiều thập kỷ. Theo Đông y, quả la hán có vị ngọt và tính mát, có tác dụng thanh nhiệt nhuận phế, nhuận tràng và thông tiện. Nó được sử dụng trong việc chữa trị nhiều bệnh như cảm sốt, viêm phế quản, ho gà, lao phổi gây ho, viêm họng, mất tiếng, ho đờm đỏ...
Quả la hán thường được dùng để pha trà uống hoặc chế biến thành quả khô tùy vào mục đích sử dụng. Nước quả la hán có tác dụng chống ho và trừ đờm rõ ràng. Nó cũng là một loại đồ uống giàu dinh dưỡng cho sự giải khát và rất phù hợp với những người có nguyên nhân nhiệt trong cơ thể (theo quan điểm Đông y gọi là "thể tạng uất hỏa nội kết").
Ngoài ra, còn có một số phương pháp chữa bệnh theo y học cổ truyền sử dụng quả la hán mà bạn có thể tham khảo thêm:
- Chữa viêm họng: Lấy quả la hán thái hãm với nước sôi, uống thay nước trong ngày.
- Chữa viêm thanh quản (mất tiếng): La hán quả, thái miếng sắc lấy nước uống 2 - 3 lần trong ngày hoặc uống dần mỗi lần một ít.
- Chữa ho gà: La hán quả, hồng khô, sắc lấy nước uống. Hoặc la hán quả, phổi heo bóp hết bọt, hầm nhừ, nêm gia vị ăn.
- Chữa ho đờm vàng quánh: La hán, tang bạch bì, sắc lấy nước uống trong ngày.
- Bổ phế (hỗ trợ trong trị lao): La hán quả, thịt lợn nạc, hai thứ thái lát cho hầm cùng, nêm gia vị đủ, ăn cùng cơm.
- Chữa táo bón: Dùng la hán sắc lấy nước, pha thêm mật ong uống trong ngày.
Lưu ý: Liều lượng sử dụng cho các bài thuốc Đông y cần có sự tham vấn của thầy thuốc để đảm bảo an toàn. Do đó, nếu sử dụng la hán quả để chữa bệnh, hãy đến thầy thuốc để được hướng dẫn cụ thể.
3. Một số công dụng của la hán quả trong y học hiện đại
Không chỉ trong y học cổ truyền, các nghiên cứu của y học hiện đại cũng cho thấy quả la hán có chứa đường fructose và glucose, saponin triterpen, chất nhầy, protein, vitamin C và nhiều nguyên tố vi lượng như mangan, sắt, kẽm, selen, i-ốt... Vì thế, sử dụng la hán quả rất có lợi cho cơ thể con người.
Xem thêm: Tác dụng chữa bệnh và cách dùng La Hán Quả
Dưới đây là những tác dụng của quả la hán mang lại cho sức khỏe:
3.1 Tốt cho người bệnh tiểu đường
Quả la hán có hương vị ngọt từ các hợp chất tự nhiên gọi là mogrosides, chúng thường an toàn với người bị bệnh tiểu đường. Vì thế, người mắc bệnh tiểu đường có thể sử dụng la hán quả mà không làm tăng lượng đường huyết trong máu.
Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng các đồ uống làm từ quả la hán, có thể chúng sẽ có thêm thành phần khác làm tăng lượng carbohydrate, calo và nồng độ insulin, vì vậy người mắc bệnh tiểu đường cần xem xét thành phần trước khi uống.
Thông tin bổ sung: Top 10 loại trà giải nhiệt
3.2 Hỗ trợ quá trình giảm cân
Một trong những tác dụng của la hán quả là giúp giảm cân hiệu quả. Trong quả la hán không có calo, carbohydrate và chất béo, cho nên đây là lựa chọn phù hợp và tốt cho những người đang cố gắng giảm cân. Bạn có thể sử dụng chất ngọt trong quả la hán để thay thế đường trong chế độ ăn hàng ngày.
Tuy nhiên, những người đang thực hiện chế độ ăn giảm cân và sử dụng các thức ăn có chứa quả la hán cần xem xét thành phần khác gây hại cho chế độ ăn như bơ, socola và hạn chế không nên ăn chúng.
Xem thêm:
3.3 Chống viêm hiệu quả
Chất ngọt tự nhiên mogrosides trong quả la hán có khả năng chống viêm, từ đó giúp ngăn ngừa ung thư và kiểm soát lượng đường trong máu. Ngoài ra, uống nước quả la hán còn giúp làm giảm đờm và đau họng.
3.4 Tăng cường sức đề kháng
Nhờ hàm lượng vitamin C cao, quả la hán có tác dụng kích thích tế bào bạch cầu, giúp bảo vệ cơ thể tránh nhiễm trùng và tăng cường sức đề kháng.
Xem thêm: Củ tam thất giúp tăng cường sức đề kháng
3.5 Cung cấp chất chống oxy hóa
Chất ngọt tự nhiên mogrosides trong quả la hán cũng đóng vai trò như chất chống oxy hóa, có khả năng làm giảm cholesterol xấu (LDL) trong máu và ngăn ngừa tổn thương do tế bào gốc gây ra.
Bổ sung: Nụ tam thất có tác dụng gì
4. Bà bầu có nên uống nước quả la hán không?
Vì có chứa nhiều dinh dưỡng, tác dụng của quả la hán đối với bà bầu là rất tốt. Mẹ bầu có thể sử dụng quả la hán sau giai đoạn tam cá nguyệt thứ nhất để có thể:
- Trị ho nhuận phổi
- Dưỡng da và làm đẹp da
- Thanh nhiệt cơ thể
- Giảm đường huyết
- Giảm táo bón
Mẹ bầu có thể sử dụng trực tiếp quả la hán để pha trà hoặc thêm vào một số công thức chế biến món ăn. Tuy nhiên, nếu muốn sử dụng quả la hán như một loại thuốc Đông y, tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
5. Hướng dẫn cách nấu nước quả la hán tại nhà
Hiện nay, bạn có thể mua quả la hán tại các cửa hàng thuốc bắc và sau đó chế biến thành nước uống tại nhà.
Để chế biến quả la hán thành món nước giải khát, trước tiên bạn nên chọn quả la hán có kích thước to, tròn, cảm giác bên ngoài cứng chắc và không có tiếng kêu khi lắc. Sau đó, bạn có thể tiến hành nấu nước quả la hán như sau:
5.1 Nước quả la hán
- Quả la hán: 1 trái
- Lá dứa: 3 nhánh
- Nước lọc: 1.5 lít
Cách nấu:
- Nạo lấy phần cơm bên trong quả la hán và tách nhỏ.
- Đun nước lọc trong nồi khoảng 1.5 lít, đến khi sôi thì bỏ quả la hán và lá dứa vào nấu trên lửa vừa trong khoảng 10 phút, sau đó tắt bếp. Đậy nắp nồi thêm 10 phút.
- Lọc bỏ phần xác quả la hán và lá dứa, cho nước vào bình đựng thủy tinh và sử dụng dần.
5.2 Nước quả la hán nấu nha đam
- Quả la hán: 1 trái
- Nha đam: 200g
- Nước lọc: 1 lít
Cách nấu:
- Gọt bỏ vỏ xanh của nha đam, cắt phần thịt trong thành khúc vuông khoảng 1.5 - 2cm. Rửa nha đam với nước muối pha loãng và rửa lại với nước sạch 4 - 5 lần để loại bỏ nhớt.
- Rửa sạch quả la hán và đập hoặc bẻ làm đôi hoặc thành 3.
- Cho 1 lít nước vào nồi và đun sôi. Khi nước sôi, cho quả la hán và nha đam vào nấu. Đậy nắp nồi và nấu trong khoảng 30 phút, sau đó tắt bếp. Vớt bỏ phần xác quả la hán là có thể thưởng thức.
5.3 Nước quả la hán nấu long nhãn
- Quả la hán: 1 quả
- Long nhãn khô: 30g
- Nước lọc: 1 lít
Cách nấu:
- Rửa sạch quả la hán dưới vòi nước. Dùng tay bóp bể quả la hán hoặc dùng vật nặng đập bể, sau đó bẻ thành 3 hoặc tùy thích.
- Cho nước vào nồi và đun sôi ở lửa vừa. Tiếp theo, cho quả la hán và long nhãn khô vào nấu. Đậy nắp lại và nấu thêm trong khoảng 30 phút để nước có chất ngọt, sau đó tắt bếp.
- Vớt bỏ phần xác quả la hán, cho nước quả la hán long nhãn ra ly và thưởng thức.
5.4 Nước quả la hán trà hoa cúc
- Quả la hán: 1 trái
- Hoa cúc: 25g
Cách nấu:
- Cắt quả la hán thành 5 - 8 lát.
- Đun nước 1.5 lít trong nồi, khi nước sôi, bỏ quả la hán vào và đun trong khoảng 30 phút. Sau đó cho hoa cúc vào và tiếp tục đun thêm 10 phút nữa. Tắt bếp và để nguội.
- Lọc phần bã hoa cúc và xác quả la hán để thu nước uống.
6. Uống nước quả la hán hàng ngày có tốt không?
Theo thầy thuốc ưu tú, BS chuyên khoa II Nguyễn Hồng Siêm - Chủ tịch Hội Đông Y Hà Nội, nước quả la hán có vị ngọt và tính mát, nên rất phù hợp với những người có thể chất nhiệt và những người có các vấn đề về hô hấp và tiêu hóa thuộc thể "nhiệt" theo phân loại của Đông y.
Với những người có thể chất "dương hư", không nên sử dụng quá nhiều nước quả la hán. Người có thể chất "dương hư" thường có các biểu hiện như: thích ấm, sợ lạnh, da nhợt nhạt, chân tay lạnh, thích uống đồ ấm, đại tiện lỏng loãng, rêu lưỡi trắng...
Ngoài ra, những nhóm đối tượng sau đây cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng quả la hán:
- Người ho do cảm lạnh
- Dị ứng với bất kỳ chất nào trong quả la hán
- Không dùng cho trẻ nhỏ dưới 6 tuổi. Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần thảo luận với bác sĩ.
7. Thành phần dinh dưỡng trong quả la hán
Quả la hán là một loại trái cây giàu dinh dưỡng. Trong 100g quả la hán, ta có thể tìm thấy các thành phần dinh dưỡng với hàm lượng như sau:
- Protein: 8.67 - 13.3g
- Vitamin C: 510g
- Đường: 25.1 - 38.3%
Ngoài ra, quả la hán còn chứa rất nhiều các vitamin và khoáng chất khác.
Như vậy, quả la hán không chỉ là một loại trái cây giải khát ngon mà còn là một vị thuốc đã được sử dụng từ lâu đời. Tác dụng của quả la hán đã được nghiên cứu và ghi nhận trong cả y học cổ truyền và hiện đại. Tuy nhiên, nếu muốn sử dụng quả la hán như một loại thuốc, bạn vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.