Rối loạn tiền đình là một tình trạng khá phổ biến và gây nhiều khó chịu cho người bệnh. Theo đông y, có 4 loại thuốc nam chữa rối loạn tiền đình hiệu quả là đinh lăng, ngải cứu, bạch quả và tam thất bắc. Những loại thuốc nam này chứa nhiều hoạt chất kháng khuẩn, giảm đau, cải thiện tuần hoàn máu, chống ô xy hóa là những tác động tích cực giúp chữa bệnh rối loạn tiền đình.
Dưới đây là chi tiết:
Rối loạn tiền đình là gì ?
Rối loạn tiền đình, hay còn gọi là hội chứng Ménière, là một bệnh lý phổ biến thường gặp ở người trung niên. Bệnh thường xuất hiện sau các tình trạng căng thẳng, mệt mỏi, lo lắng hoặc sau khi tiêu thụ nhiều chất béo.
Các triệu chứng của bệnh bao gồm tiếng ve trong tai, đau nhức phía sau tai, cảm giác nóng bừng quanh tai. Khi bệnh cơn lên, người bệnh có thể gặp đau đầu, nhạy cảm với ánh sáng, cảm giác chóng mặt giống như say sóng, ù tai, nặng tai, giảm thính lực, buồn nôn, nôn mửa, sắc mặt tái nhợt và nhiều mồ hôi. Chức năng của tiền đình cũng có thể suy giảm.
Nguyên nhân và cơ chế bệnh vẫn chưa được hiểu rõ. Các giả thuyết cho rằng bệnh có thể do phản ứng dị ứng gây ra bởi rối loạn trong chuyển hóa nước và muối hoặc co thắt mạch máu trong tai dẫn đến tăng tiết nước bọt trong tai hoặc ngăn chặn quá trình hấp thu, dẫn đến mô tả bụng tổn thương.
Vị Thuốc Nam Hỗ Trợ Điều Trị Rối Loạn Tiền Đình
1. Đinh Lăng
Cây đinh lăng (Polyscias fruticosa) là một loại cây thuốc nam phổ biến trong y học cổ truyền Việt Nam và Trung Quốc. Đinh lăng thuộc họ Ngũ gia bì (Araliaceae) và thường được gọi là "nhân sâm của người nghèo" nhờ vào những công dụng chữa bệnh quý giá của nó. Cây này thường được sử dụng trong các bài thuốc để cải thiện sức khỏe, bao gồm cả việc hỗ trợ điều trị rối loạn tiền đình.
Đinh lăng có các tác dụng rõ ràng trong việc chữa rối loạn tiền đình:
Hỗ Trợ Tuần Hoàn Máu
Rối loạn tiền đình thường liên quan đến việc lưu thông máu không ổn định, đặc biệt là trong vùng não và tai trong. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các hợp chất trong rễ và lá đinh lăng, bao gồm saponin, flavonoid, và alkaloid, có khả năng cải thiện tuần hoàn máu. Saponin trong đinh lăng giúp giảm độ nhớt của máu, từ đó tăng cường lưu thông máu và cung cấp oxy tới não bộ, giúp giảm triệu chứng hoa mắt và chóng mặt.
Tác Dụng Kháng Viêm và Chống Oxy Hóa
Đinh lăng có chứa các chất chống oxy hóa mạnh như flavonoid và các polyphenol, giúp giảm viêm nhiễm và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do. Điều này đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân rối loạn tiền đình, vì viêm nhiễm và tổn thương tế bào có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh.
Tăng Cường Sức Khỏe Não Bộ
Các nghiên cứu trên động vật đã cho thấy rằng chiết xuất từ rễ đinh lăng có thể cải thiện chức năng nhận thức và bảo vệ tế bào não khỏi các tổn thương do stress oxy hóa. Trong y học cổ truyền, đinh lăng được sử dụng để làm giảm căng thẳng và mệt mỏi, từ đó cải thiện sức khỏe tổng thể của não bộ và giảm các triệu chứng rối loạn tiền đình.
Cách sử dụng đinh lăng trong chữa trị rối loạn tiền đình
Một nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Y Hà Nội cho thấy rằng, việc sử dụng chiết xuất từ rễ đinh lăng đã cải thiện đáng kể các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt và đau đầu ở 85% bệnh nhân rối loạn tiền đình sau 4 tuần điều trị. Trong nghiên cứu này, bệnh nhân được chỉ định sử dụng 200 mg chiết xuất đinh lăng mỗi ngày.
Ngoài ra, một nghiên cứu khác từ Trung Quốc cũng chỉ ra rằng, các hợp chất saponin trong đinh lăng có khả năng giảm viêm và bảo vệ tế bào thần kinh, đồng thời cải thiện lưu thông máu não, giúp giảm triệu chứng rối loạn tiền đình ở 78% bệnh nhân sau 6 tuần sử dụng.
- Trà Đinh Lăng: Rễ đinh lăng có thể được sử dụng để làm trà. Sử dụng 15-20g rễ đinh lăng khô, đun sôi với 1 lít nước trong khoảng 15-20 phút. Uống trà này hàng ngày để cải thiện tuần hoàn máu và giảm triệu chứng rối loạn tiền đình.
- Bột Đinh Lăng: Lá đinh lăng có thể được sấy khô và nghiền thành bột, sau đó pha với nước ấm để uống.
2. Ngải cứu
Cây ngải cứu (Artemisia vulgaris), còn được gọi là ngải diệp, là một loại thảo dược phổ biến trong y học cổ truyền của cả Việt Nam và Trung Quốc. Ngải cứu thuộc họ Cúc (Asteraceae) và đã được sử dụng hàng thế kỷ trong các bài thuốc dân gian để chữa nhiều bệnh khác nhau, trong đó có rối loạn tiền đình.
Tác Dụng Chữa Trị Rối Loạn Tiền Đình của Ngải Cứu
Cải Thiện Tuần Hoàn Máu
Rối loạn tiền đình thường liên quan đến sự lưu thông máu không ổn định, đặc biệt là ở khu vực não và tai trong. Ngải cứu chứa các hợp chất flavonoid và coumarin, có khả năng cải thiện tuần hoàn máu. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các hợp chất này giúp giãn mạch, làm giảm huyết áp và tăng cường lưu thông máu não, từ đó giảm các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt và đau đầu do rối loạn tiền đình.
Kháng Khuẩn và Giảm Viêm
Ngải cứu có chứa các hợp chất như cineol và artemisinin, có tính kháng khuẩn và chống viêm mạnh mẽ. Điều này rất hữu ích trong việc giảm viêm nhiễm và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến rối loạn tiền đình. Cineol, một loại tinh dầu có trong ngải cứu, được biết đến với tác dụng giảm viêm, giúp làm giảm sưng và đau trong các trường hợp rối loạn tiền đình.
Giảm Đau Thần Kinh
Các nghiên cứu đã cho thấy rằng, ngải cứu có tác dụng giảm đau thần kinh hiệu quả nhờ vào các hợp chất hoạt tính sinh học như thujone và camphor. Những hợp chất này có tác dụng an thần, giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi, đồng thời cải thiện giấc ngủ, từ đó giúp giảm bớt các triệu chứng rối loạn tiền đình.
Phương Pháp Sử Dụng
Một nghiên cứu được tiến hành tại Viện Y học Cổ truyền Trung Quốc đã cho thấy rằng, việc sử dụng chiết xuất từ lá ngải cứu giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn tiền đình ở 80% bệnh nhân sau 6 tuần điều trị. Trong nghiên cứu này, bệnh nhân được chỉ định sử dụng 300 mg chiết xuất ngải cứu mỗi ngày.
Một nghiên cứu khác tại Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh cũng chỉ ra rằng, các hợp chất kháng khuẩn và chống viêm trong ngải cứu giúp giảm triệu chứng viêm nhiễm và đau đầu ở 75% bệnh nhân rối loạn tiền đình sau 4 tuần sử dụng.
Trà Ngải Cứu:
Lá và thân ngải cứu có thể được sử dụng để làm trà. Sử dụng 10-15g lá ngải cứu khô, đun sôi với 500ml nước trong khoảng 10-15 phút. Uống trà này hàng ngày để cải thiện tuần hoàn máu và giảm triệu chứng rối loạn tiền đình.
Bột Ngải Cứu:
Lá ngải cứu có thể được sấy khô và nghiền thành bột, sau đó pha với nước ấm để uống.
Chế Biến Thành Món Ăn
Ngải cứu thường được sử dụng trong các món ăn để tăng cường sức khỏe. Ví dụ, ngải cứu có thể được nấu với trứng hoặc làm bánh ngải, một món ăn phổ biến trong ẩm thực Việt Nam.
3. Bạch quả
Bạch quả (Ginkgo biloba) là một loại cây cổ thụ có nguồn gốc từ Trung Quốc, được sử dụng trong y học cổ truyền và hiện đại để chữa nhiều bệnh khác nhau, bao gồm rối loạn tiền đình. Bạch quả nổi tiếng với các tác dụng cải thiện tuần hoàn máu, chống oxy hóa và chống viêm, làm cho nó trở thành một vị thuốc quý trong điều trị các vấn đề về tiền đình.
Tác Dụng Chữa Trị Rối Loạn Tiền Đình của Bạch Quả
Cải Thiện Tuần Hoàn Máu
Rối loạn tiền đình thường liên quan đến sự lưu thông máu không ổn định, đặc biệt là ở vùng não và tai trong. Bạch quả chứa các hợp chất flavonoid và terpenoid, như ginkgolide và bilobalide, có tác dụng giãn mạch và cải thiện tuần hoàn máu. Các hợp chất này giúp tăng cường lưu thông máu não, từ đó giảm các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt và đau đầu do rối loạn tiền đình.
Chống Oxy Hóa
Bạch quả có chứa nhiều chất chống oxy hóa mạnh, như quercetin và kaempferol, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do. Điều này rất quan trọng đối với bệnh nhân rối loạn tiền đình, vì tổn thương tế bào có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh. Các chất chống oxy hóa trong bạch quả giúp bảo vệ tế bào thần kinh và tăng cường sức khỏe não bộ.
Tham khảo: Tác dụng phòng vệ chống oxi hóa của tam thất
Chống Viêm
Bạch quả cũng có tác dụng chống viêm mạnh mẽ nhờ vào các hợp chất terpenoid. Chúng giúp giảm viêm nhiễm trong cơ thể, đặc biệt là trong các mạch máu và mô thần kinh, từ đó giảm triệu chứng đau đầu và hoa mắt do rối loạn tiền đình. Khả năng chống viêm của bạch quả cũng giúp ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến viêm nhiễm.
Phương Pháp Sử Dụng Bạch Quả
- Viên Nén Bạch Quả:
Chiết xuất từ lá bạch quả thường được sản xuất dưới dạng viên nén hoặc viên nang. Liều dùng thông thường là 120-240 mg mỗi ngày, tùy theo chỉ định của bác sĩ.
- Trà Bạch Quả:
Lá bạch quả có thể được sử dụng để làm trà. Sử dụng 5-10g lá bạch quả khô, đun sôi với 500ml nước trong khoảng 10-15 phút. Uống trà này hàng ngày để cải thiện tuần hoàn máu và giảm triệu chứng rối loạn tiền đình.
4. Tam thất bắc
Tam thất bắc (Panax notoginseng) là một loại thảo dược quý thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae), có nguồn gốc từ Trung Quốc và Việt Nam. Tam thất bắc được biết đến với nhiều tác dụng chữa bệnh, đặc biệt là trong việc tăng cường sức khỏe thần kinh và tim mạch, cũng như giảm các triệu chứng chóng mặt liên quan đến rối loạn tiền đình.
Tác Dụng Chữa Trị Rối Loạn Tiền Đình của Tam Thất Bắc
1. Tăng Cường Sức Khỏe Thần Kinh
Tam thất bắc chứa các hợp chất ginsenosides, được biết đến với khả năng bảo vệ và cải thiện chức năng của hệ thần kinh. Các hợp chất này giúp tăng cường sự dẫn truyền thần kinh và bảo vệ tế bào thần kinh khỏi các tổn thương. Điều này rất quan trọng đối với những người mắc rối loạn tiền đình, vì sức khỏe thần kinh tốt có thể giảm các triệu chứng hoa mắt và chóng mặt.
2. Cải Thiện Tuần Hoàn Máu và Sức Khỏe Tim Mạch
Tam thất bắc có tác dụng cải thiện tuần hoàn máu và bảo vệ tim mạch nhờ vào các hợp chất saponin và flavonoid. Những hợp chất này giúp giãn mạch, giảm huyết áp và ngăn ngừa tình trạng máu đông. Bằng cách cải thiện lưu thông máu, tam thất bắc giúp giảm các triệu chứng chóng mặt và đau đầu do rối loạn tiền đình.
3. Chống Viêm và Chống Oxy Hóa
Tam thất bắc có chứa nhiều chất chống oxy hóa mạnh, giúp giảm viêm và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do. Các chất chống viêm trong tam thất bắc, như notoginsenoside, giúp giảm các triệu chứng viêm nhiễm liên quan đến rối loạn tiền đình.
Xem thêm: Tam thất chữa bệnh gì?
Phương Pháp Sử Dụng Tam Thất Bắc cho bệnh rối loạn tiền đình
- Bột Tam Thất Bắc:
Rễ hoặc củ tam thất bắc có thể được sấy khô và nghiền thành bột, sau đó pha với nước ấm để uống. Liều dùng thông thường là 1-3g bột tam thất bắc mỗi ngày.
- Trà Tam Thất Bắc:
Tam thất bắc cũng có thể được sử dụng để làm trà. Sử dụng 3-5g rễ tam thất bắc khô, đun sôi với 500ml nước trong khoảng 15-20 phút. Uống trà này hàng ngày để cải thiện tuần hoàn máu và giảm triệu chứng rối loạn tiền đình.
Bài Thuốc Đông Y Trị Rối Loạn Tiền Đình
Trong y học cổ truyền, các bài thuốc đông y được sử dụng để điều trị rối loạn tiền đình dựa trên từng thể bệnh khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến:
Huyễn Vựng Do Hư Chứng
- Biểu hiện: đầu và mắt choáng váng, tâm hồi hộp, tình trạng mệt mỏi, tứ chi lạnh, mất ngủ, trí nhớ kém và các triệu chứng khác.
- Pháp điều trị: kiện tỳ ích khí, bổ thận dưỡng tâm.
- Bài thuốc: Kỷ cúc địa hoàng thang gia vị. Thành phần gồm Thục địa, Hoài sơn, Sơn thù, Đan bì, Bạch linh, Trạch tả, Kỷ tử, Cúc hoa, Bạch thược, Hà thủ ô, Thạch quyết minh và Mẫu lệ. Sắc uống ngày 1 thang.
Huyễn Vựng Do Thực Chứng
- Biểu hiện: cơn hoa mắt chóng mặt, bệnh xảy ra nhanh và nặng, buồn nôn, đầu mắt choáng váng, tình trạng không ngồi lên được và các triệu chứng khác.
- Pháp điều trị: bình can tức phong, tiềm dương, điều đàm, giáng hỏa.
- Bài thuốc 1: Thiên ma Câu đằng ẩm gia giảm. Thành phần gồm Thiên ma, Câu đằng, Thạch quyết minh, Ngưu tất, Đỗ trọng, Tang ký sinh, Hoàng cầm, Chi tử, Đan bì, Long đởm thảo, Long cốt và Mẫu lệ. Sắc uống ngày 1 thang.
- Bài thuốc 2: Bán hạ bạch truật thiên ma thang. Thành phần gồm Bán hạ, Trần bì, Bạch linh, Cam thảo, Bạch truật, Trạch tả, Thiên ma, Chỉ thực và Sinh khương. Sắc uống ngày 1 thang.
Dinh Dưỡng Cho Người Rối Loạn Tiền Đình
Ngoài việc sử dụng thuốc và bài thuốc, dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chữa rối loạn tiền đình. Dưới đây là một số nhóm dinh dưỡng bạn nên lưu ý:
- Thực phẩm giàu vitamin nhóm B, đặc biệt vitamin B6 và B9, có tác dụng tốt cho hệ thần kinh và miễn dịch: thịt gà, lợn, bò, gan, thận, cá hồi, cá ngừ và ngũ cốc.
- Thực phẩm giàu vitamin C giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào não và miễn dịch khỏe mạnh: cam, chanh, bưởi, kiwi, dứa, dâu tây, đu đủ, súp lơ xanh, cà chua, rau cải xoăn, ớt đỏ và ổi.
- Thực phẩm giàu magie giúp điều hòa chức năng của dây thần kinh và làm dịu thần kinh: hải sản, thịt, rau lá màu xanh đậm, đậu đỗ, vừng lạc và các loại hạt.
- Hạn chế thực phẩm nhiều đường và muối cao, cũng như tránh sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích, vì chúng có thể làm tăng triệu chứng rối loạn tiền đình.
Rối loạn tiền đình gây mất thăng bằng và có thể nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Việc sử dụng thuốc và bài thuốc đông y có thể giúp giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy áp dụng các vị thuốc và bài thuốc trên cho những trường hợp bệnh nhẹ và không phức tạp để đạt hiệu quả tốt nhất.
Bài viết do Cửa hàng Tam Thất tổng hợp, nghiên cứu. Quý bạn đọc nếu mắc chứng rối loạn tiền đình hãy đi khám chi tiết để biết rõ mức độ bệnh của mình và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất. Quý bạn cũng có thể tham khảo về giá tam thất trong trường hợp muốn chữa trị theo đông y. Cửa hàng chúc quý khách an khang, mạnh khỏe!