Trà hoa tam thất

Trà hoa tam thất là thức uống độc đáo của miền núi phía bắc, được pha từ nguyên liệu hoa tam thất. Các loại hợp chất trong hoa tam thất có tác dụng an thần, ngủ ngon, trị táo bón, thanh nhiệt giải độc cơ thể. 

Từ xưa trong đông y đã có bài thuốc trà hoa tam thất trị mất ngủ. Tuy nhiên lịch sử, những câu chuyện bên lề và công dụng của đồ uống độc đáo này còn hơn thế rất nhiều. Cùng tam thất Lào Cai đi tìm hiểu từ a-z về tra hoa tam thất nhé!

TRÀ HOA TAM THẤT RẤT NỔI TIẾNG THỜI XƯA

Quý độc giả, quý khách đã tìm hiểu về trà hoa tam thất chắc chắn đều đã biết đến tam thất thời xưa là vật phẩm quý của dân gian, đồ dâng vua, tiến chúa. Không chỉ ở Việt Nam mà cả xứ Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản hay các nước Châu Á, người dân khi đi rừng lấy được củ sâm, củ tam thất quý đều cất kỹ trong nhà phòng khi có người ốm, người bệnh để cứu chữa. Hay đối với quan lại thì đó là đồ quý để dâng lên bề trên. Trong suốt chiều dài lịch sử, đặc biệt là ở Việt Nam, tam thất vẫn được gọi là Kim Bất Hoán (vàng không đổi) để chứng minh sự quý giá của nó.

Vào thời xưa, các vua chúa thường sẽ thưởng trà tam thất để có giấc ngủ ngon, an thần, tĩnh dưỡng.

Thực tế, thời điểm đó loại trà này cực kỳ hiếm bởi lẽ tìm được cây tam thất trong rừng đã khó, lại phải đợi đến mùa nó ra nụ, kết hoa. Mà cây tam thất thì không mọc thành khóm, thường là cây đơn lẻ. Nhiều lắm mới được vài cây cùng một khu vực. Do đó có được chén chè tam thất thật sự không dễ dàng gì.

CÁCH PHA TRÀ HOA TAM THẤT

Như đã nói ở trên, thời xưa khó khăn lắm mới thu được một ít hoa tam thất. Theo phong cách cổ điển, cách xử lý truyền thống được lưu lại trong các sach vở còn đến ngày nay chỉ dẫn rằng nụ tam thất, hoặc hoa sẽ được mang xao khô, rồi cất vào hộp vải đỏ, giữ cho khô ráo.

Phòng khi bị đau đầu, mất ngủ, cơ thể mỏi mệt cần tĩnh dưỡng thì mới đem ra pha trà uống.

Do đó nước phải lấy nước suối sạch, đun sôi rồi dùng ấm sứ, cho từ 3-4 đầu nụ tam thất, đậy nắp và dội thêm một lần nước sôi lên cả ấm để kín khí và nóng đều. Đợi đến khi nụ hoa ngấm nước sôi, nở bung trong ấm thì mới rót ra chén nhỏ mà dùng.

Khi uống lại phải nâng niu, thưởng thức. Vậy mới là phong cách thưởng trà tam thất thời xưa.

CÔNG DỤNG CỦA TRÀ TAM THẤT

Dân gian và nhiều sách cổ đông y thời sưa đã chép là thế, trà tam thất trị bệnh mất ngủ! Nhưng với khoa học hiện đại ngày nay, chúng ta đã phân tích, hóa nghiệm và tìm ra đầy đủ các hợp chất quý có trong nụ hoa của giống cây quý này.

1. Tác dụng của trà tam thất đối với hệ tuần hoàn và các bệnh về máu, tim

Theo tiến sĩ F.H.Chen, nụ và hoa tam thất được sử dụng như các loại thảo dược dân gian hoặc bổ sung dinh dưỡng, có tác dụng điều trị tăng huyết áp, chóng mặt và viêm họng cấp. Trong nụ, hoa và lá tam thất chứa nhiều saponin, bao gồm protopanaxadiol và triterpene saponin. Những saponin này có thể giảm phản ứng viêm, ức chế sự phát triển tế bào và cải thiện khả năng di chuyển, tiến triên tinh trùng. 

Quan trọng hơn, một số nghiên cứu gần đây chứng minh hoa cây tam thất còn được phát hiện hiệu ứng tạo mạch máu mạnh hơn trên loài cá Trích Thanh (zebra fish) và cải thiện trạng thái tăng trưởng thất tim ở chuột thông qua việc điều chỉnh biểu hiện mRNA và protein của TGF-β/Smad trong mô thất. Những nghiên cứu này sẽ tiếp tục được triển khai phản ứng với cơ thể người và bước đầu cho những kết quả rất tích cực.

Saponin tinh chế từ nụ hoa tam thất có thể cải thiện cơn suy tim cấp tính thông qua việc thúc đẩy tạo mạch máu.

Một tác dụng mới được chứng minh và đăng trên Trung tâm thông tin sinh học quốc gia Mỹ (NIH) chỉ rõ liệu pháp thúc đẩy tạo mạch máu sử dụng saponin từ hoa tam thất có thể khôi phục sự tuần hoàn và chức năng tim bị thiếu máu. Hiệu ứng này bắt nguồn từ khả năng tăng trưởng mạch máu nội mô -α (VEGFA), HIF-1.

2. Tác dụng chống lão hóa (anti-oxidative)

Trong số các phần khác nhau của cây thảo (hoa hai năm, thân-lá, rễ-củ, rễ sợi và cành phụ), chiết xuất nước từ hoa hai năm cho thấy hiệu quả mạnh nhất trong (i) ức chế hoạt tính enzym xanthine oxidase và (ii) bảo vệ tế bào thần kinh PC12 khỏi độc tính gây ra bởi H2O2. Chỉ có chiết xuất nước thể hiện hiệu quả chống oxi hóa như vậy trong khi chiết xuất etanol không có tác dụng đáng kể trong việc ức chế xanthine oxidase và độc tính tế bào thần kinh do H2O2 gây ra.

3. Tác dụng với hệ thần kinh

Nụ tam thất làm giãn các mạch máu, từ đó cải thiện lưu thông máu và loại trừ khả năng cao huyết áp. Một số chất hóa học trong loại hoa này làm giảm sưng và bảo vệ tim (như đã phân tích ở trên). 

Đối với công dụng này từ trà hoa tam thất, tất cả chúng ta đều đã thực tế trải nghiệm hiệu quả. Không chỉ giúp dễ dàng rơi vào giấc ngủ ngon, ngủ sâu giấc mà còn cho phép hệ thần kinh được thư giãn, giảm stress.

Cửa hàng tam thất Lào Cai đã nghiên cứu rất nhiều đầu sách về chiết xuất saponin trong lá, hoa, nụ tam thất, cùng với phản hồi thu được từ khách hàng trong rất nhiều năm qua, chúng tôi đánh giá rất cao chức năng giảm stress, an thần, tĩnh dưỡng của trà hoa tam thất. 

Có một chi tiết đặc biệt lưu ý là công dụng này phát huy tối đa ở phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh và nam giới trên 50 tuổi.

HƯỚNG DẪN PHÂN BIỆT CÁC LOẠI TRÀ TAM THẤT VÀ CÁCH MUA TRÀ HOA TAM THẤT

Trên thực tế, món trà tam thất có thể sử dụng 4 loại nguyên liệu trên cây tam thất để pha:

• Lá tam thất
• Nụ tam thất
• Hoa tam thất
• Quả tam thất

Trong khi nụ non và hoa sẽ cho ra nước có nhiều tinh chất thì quả sẽ cho ra nước đậm hơn và thơm hơn.

Rễ tam thất cũng có thể dùng để hầm nước uống, tuy nhiên không có cùng tác dụng nên chúng ta sẽ không nhắc đến tại đây.

Lưu ý: Ở đây chúng ta sử dụng nguyên liệu đã sấy khô.

Ảnh tham khảo: Quy trình sinh trưởng của nụ tam thất để quý khách nhận biết từ nụ bao tử → nụ non → hoa → quả

MỘT SỐ LƯU Ý KHI MUA NỤ, HOA TAM THẤT ĐỂ PHA TRÀ

Ảnh: Nụ tam thất bị mốc, không nên sử dụng

• Kiểm tra thân nụ xem có bị mốc không ? có sử dụng chất bảo quản không ?
• Ngửi kỹ xem có mùi ẩm mốc, thum thủm không ?
• Lựa chọn người bán cẩn thận, tránh mua phải hàng Trung Quốc loại 2 có thể sấy diêm sinh hoặc dùng quá liều chất bảo quản
• Chọn nụ xanh, cứng cáp
• Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát
• Xem kỹ đơn vị bán, cung cấp có đăng ký pháp lý, có đóng dấu hạn sử dụng rõ ràng không ?
• Tuyệt đối không mua những túi hoa, nụ đã cũ kỹ, vứt tràn lan với giá rẻ mạt. Đồ rẻ là đồ hại người.

xem thêm cách pha trà nụ hoa tam thất